Transmetuar më 10-09-2019, 18:36

Instituti Ndërkombëtar për Studime i Lindjes së Mesme dhe Ballkanit (IFIMES) me qendër në Ljubljana, Slloveni, vazhdimisht analizon ngjarjet në Lindjen e Mesme dhe Ballkan. IFIMES ka përgatitur një analizë të situatës në Kosovë, Shqipëri dhe Maqedoninë e Veriut, në funksion të zgjedhjeve të ardhshme parlamentare të parakohshme në Kosovë, të planifikuara të mbahen më 6 Tetor 2019.

Artikulli i plotë i ndarë me seksione, nga analiza gjithëpërfshirëse me titull "Kosovë – Shqipëri – Maqedonia e Veriut 2019: Në pritje të rrëzimit të regjimeve të unifikuara Thaçi-Rama:

Kosova – Shqipëri – Maqedonia e Veriut 2019: Në pritje të rrëzimit të regjimeve të unifikuara Thaçi-Rama?

Ballkani Perëndimor ka qenë epiqendra e paqëndrueshmërisë gjatë viteve të fundit. Ndryshimet gjeopolitike globale kanë tronditur këtë rajon të shqetësuar, i cili ende nuk është shëruar nga luftërat e fundit.

Rajoni është prekur fuqimisht nga konfrontimet midis superfuqive dhe aktorëve kryesorë rajonalë. I gjithë Ballkani Perëndimor funksionon sipas parimit të "anijeve të lidhura", që do të thotë se çdo paqëndrueshmëri – dhe stabilitet – transferohet shumë shpejt në pjesët e tjera të rajonit.

Situata është më e rëndë në Kosovë dhe Shqipëri. Të dy vendet qeverisen për një kohë të gjatë nga regjime: në Kosovë e udhëhequr nga Presidenti i saj Hashim Thaçi (PDK) dhe në Shqipëri nën Kryeministrin e saj, Edi Rama (PS).

Ngjarjet në Kosovë dhe Shqipëri nuk mund të shihen veçmas, pasi ato në fakt shkaktohen nga dy regjime të lidhura ngushtë që gjenerojnë rregullisht kriza.

Pse është kaq e rëndësishme zgjedhja e parakohshme e Kosovës 2019?

Kosova do të mbajë zgjedhjet e parakohshme parlamentare më 6 Tetor 2019. Pritet që regjimi aktual të humbasë zgjedhjet, të cilat do të përshpejtojnë rënien e regjimit të Edi Ramës në Shqipëri.

Kryeministri Rama ishte pra i përfshirë në mënyrë aktive në përpjekjet për të bindur partitë politike të opozitës kosovare për të shmangur zgjedhjet e parakohshme dhe formimin e një qeverie të re, por përpjekjet e tij përfundimisht dështuan. Rama është i vetëdijshëm se humbja në zgjedhje e Thaçit do t’i japë fund edhe regjimit të tij.

Me rënien e regjimit Thaçi, oktapodi kriminal dhe korruptiv i Ramës që përhapin tentakulat e tij në Kosovë do të fillojë të zbulohet. Si Thaçi, ashtu edhe Rama, kanë një modus pothuajse identik të bazuar në plaçkitjen e burimeve publike, frikësimin e qytetarëve dhe kundërshtarëve politikë, mashtrimet e zgjedhjeve dhe blerjen e votave, mashtrimin e komunitetit ndërkombëtar, prodhimin vazhdimisht të krizave dhe mosmarrëveshjeve me opozitën për të krijuar një kaos të kontrolluar, në të cilat ata mund të ruajnë fuqinë e tyre me shuma të mëdha parash të ndyra. Në këtë situatë, krimi dhe korrupsioni kanë përcaktuar jo vetëm mënyrën e sundimit të vendit, por edhe mënyrën e jetimit të tyre. Zgjedhjet e ardhshme parlamentare do të zbulojnë rrjetin e mercenarëve të Thaçit. Ai gjithashtu do të zbulojë se cilët nga të dërguarit e lartë ndërkombëtarë dhe zyrtarët e shtetit që punojnë për regjimin e Thaçit do të vizitojnë Kosovën në Shtator 2019. Kjo do të tregojë për ata që janë pjesë e korrupsionit politik dhe diplomatik që mban Thaçi në fuqi.

Analistët kanë treguar lidhje shumë të forta midis politikës, biznesit (manjatëve) dhe krimit, gjë që ishte e dukshme gjatë formimit të koalicioneve për zgjedhjet e ardhshme të parakohshme. Përkatësisht, qarqet politiko-kriminale penguan formimin e koalicionit parazgjedhor të Lëvizjes Vetëvendosje (Lëvizja Vetëvendosje – LVV) dhe Lidhjes Demokratike të Kosovës (LDK). Brenda LDK-së ato qarqe politiko-kriminale simbolizohen nga Lutfi Haziri dhe Agim Veliu, të cilët bashkëpunojnë ngushtë me Partinë Demokratike të Kosovës (PDK) dhe liderin e saj Hashim Thaçi. Prandaj, votat që i janë dhënë LDK-së në zgjedhjet e ardhshme në të vërtetë do të jenë vota për PDK-në dhe Thaçin. Fatkeqësisht, Gjermania gjithashtu ka ndërhyrë në situatën në Kosovë përmes Unionit të saj Kristian Demokratik (CDU). Qëllimi i gjitha këtyre aktiviteteve është të parandalojë Lëvizjen Vetë-Vendosje (LVV) të marrë përsipër qeverinë dhe të eliminojë Albin Kurti si favoritin bindës për pozicionin e ri të Kryeministrit.

Analistët kanë vërejtur se partitë politike të Kosovës i perceptojnë zgjedhjet si një shans për të fituar fuqi për plaçkitje të pashqetësuar të burimeve publike, sesa si një mundësi për të vepruar me përgjegjësi për interesat dhe mirëqenien e vendit të tyre dhe qytetarëve të saj, duke mos qenë në gjendje të sigurojë regjimin pa viza për qytetarët e saj dhe as pjesëmarrjen në Interpol për forcat e saj të policisë. Ndërkohë, më shumë se dhjetë shtete kanë tërhequr njohjen e tyre ndërkombëtare të Kosovës, të cilën Serbia e paraqet si suksesin e saj të madh.

Vendosja e tarifave doganore për importet nga Serbia dhe BiH si dhe fillimi i protestave të opozitës serbe – thjesht një rastësi?

Fakt është se krimi dhe korrupsioni nuk kanë kufij. Kjo është veçanërisht e dukshme në Ballkanin Perëndimor, ku krizat dhe madje edhe përleshjet e armatosura janë prodhuar vazhdimisht në 30 vitet e fundit.

Kosova drejtohet nga struktura ushtarake dhe politiko-kriminale, të cilat ruajnë fuqinë e tyre duke prodhuar kriza përmes krimit dhe korrupsionit. Ata madje kanë përfshirë disa zyrtarë të lartë nga shtete të tjera dhe disa zyrtarë të lartë të Bashkimit Evropian (BE).

Analistët besojnë se strukturat dhe regjimet politiko-kriminale nuk duan të ndërtojnë institucione të forta shtetërore, pasi kjo nuk do të ishte në interesin e tyre. Me institucione të forta do të kishte hapësirë ​​shumë më pak manovruese për strukturat politiko-kriminale.

Më 21 nëntor 2018, Qeveria e Kosovës vendosi në mënyrë të paligjshme tarifat doganore 100% për importet nga Bosnja dhe Hercegovina dhe nga Serbia, e cila përfaqësonte një shkelje të dukshme të Marrëveshjes së Tregtisë së Lirë të Evropës Qendrore (CEFTA). Dialogu i lehtësuar nga BE midis Beogradit dhe Prishtinës kishte qenë në ndalesë për disa muaj deri atëherë. Regjimi i Thaçit justifikoi shkeljen e rëndë të Marrëveshjes së CEFTA-s me kërkesën që Serbia të njohë pavarësinë e Kosovës, ndërsa në fakt e përdori atë si një mbulim për qëllime të tjera. Nga ana tjetër, dialogu Beograd-Prishtinë ende nuk ka çuar në nënshkrimin e një marrëveshje juridikisht detyruese. Çështja është nëse është vetëm rastësi që Qeveria e Kosovës vendosi tarifa doganore për importet nga Bosnja dhe Hercegovina dhe Serbia në 21 nëntor 2018, ndërsa në 30 nëntor 2018 opozita serbe nisi protestat e tyre të para. Pse nuk u informua publiku për takimet e mbajtura midis regjimit të Thaçit dhe përfaqësuesve të opozitës serbe?

Analistët besojnë se nuk është rastësi që vendosja e tarifave të importit për Serbinë dhe BiH dhe fillimin e protestave të opozitës serbe ndodhën të dyja në nëntor të vitit të kaluar. Pse u ndërpre dialogu Beograd-Prishtinë, nëse të dy palët ishin angazhuar për të përfunduar dialogun duke nënshkruar një marrëveshje ligjërisht të detyrueshme? A ka takime të politikanëve kosovarë dhe shqiptarë me opozitën serbe në lidhje me përpjekjet për të dobësuar fuqinë e presidentit serb Aleksandar Vuçiç (SNS) dhe përfundimisht për ta rrëzuar? Pse regjimi i Thaçit sakrifikoi regjimin pa viza për qytetarët e Kosovës? Ndoshta pyetja më interesante është nëse regjimi i Thaçit është i përfshirë në financimin e protestave të opozitës në Serbi. Lista Serbe do të jetë nën zjarrin më të madh gjatë fushatës zgjedhore, pasi ajo është favorite absolute midis votuesve serbë dhe gëzon mbështetjen e Presidentit serb Vuçiç. Sidoqoftë, fushata zgjedhore në Kosovë do të shënohet me tensione dhe retorikë të zgjatjes.

Përvojat e kaluara në Ballkan kanë treguar që strukturat politiko-kriminale prodhojnë përgjithmonë kriza jo vetëm në shtetet e tyre, por edhe në vendet e tjera, veçanërisht vendet fqinje, për të realizuar interesa të caktuara ose për të arritur një ndikim të caktuar.

Pyetja është se kush përfiton nga krijimi i krizave të mëtejshme në rajon, duke marrë parasysh që çështja e Maqedonisë së Veriut është zgjidhur dhe vendi tani ka një derë të hapur për t’u anëtarësuar në NATO, kështu që tani është radha për të zgjidhur çështjen e Kosovës dhe më pas për të stabilizuar dhe zgjidhur situatën në Bosnjë dhe Hercegovinë.

Sulmet ndaj Maqedonisë së Veriut ngjajnë me sulme ndaj Malit të Zi përpara se ajo të anëtarësohej në NATO

Republika e Maqedonisë së Veriut nënshkroi protokollin e pranimit me NATO-n më 6 shkurt 2019. Protokolli tani është duke u ratifikuar nga vendet anëtare të NATO-s. Deri më tani 19 shtete e kanë ratifikuar atë. Anëtarësimi i plotë i Maqedonisë së Veriut pritet të konfirmohet në samitin e NATO-s në Londër në dhjetor të këtij viti.

Sidoqoftë, Maqedonia e Veriut do të vazhdojë të jetë nën sulme dhe përpjekje për të diskredituar udhëheqësit dhe institucionet e saj. Përvoja ka treguar që Mali i Zi pësoi sulme të ngjashme derisa u bë anëtare e plotë e NATO-s. Operacioni i inteligjencës ndërkombëtare i njohur si "raketë" u krijua me aftësi jashtë Maqedonisë Veriore me aktorë të zgjedhur me kujdes dhe rolet e tyre. Maqedonia e Veriut nuk kishte shërbimin e duhur kundër-zbulimit për të mbrojtur kryeministrin e saj Zoran Zaev (LSDM) dhe udhëheqës të tjerë politikë. Prandaj, vendi ka nevojë për një reformë urgjente të sektorit të sigurisë-inteligjencës dhe mbrojtjes, i cili ende mbizotëron nga stafi i punësuar nga ish kryeministri Nikolla Gruevski (VMRO-DPMNE) dhe ish-shefi i shërbimit sekret maqedonas Sašo Mijalkov (VMRO-DPMNE). Procesi i vetingut që ka filluar në Ministrinë e Brendshme të Republikës së Maqedonisë së Veriut është hapi i parë për profesionalizimin e strukturave të sigurisë së vendit. Çështja e shantazhit "raketë" përfshinte agjentë të inteligjencës, politikanë, zyrtarë nga institucionet shtetërore, gazetarë, të famshëm, profesorë dhe media, si dhe individë të caktuar që ishin (jo) me vetëdije të tërhequr në këtë operacion të inteligjencës ndërkombëtare kundër Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe saj drejtuesit me synimin për të diskredituar, kriminalizuar, eleminuar dhe përfundimisht rrëzuar Zoran Zaev dhe qeverinë e tij, duke krijuar kaos dhe duke marrë pushtetin me ose pa zgjedhje paraprake.

Analistët besojnë se ngjarjet aktuale në Maqedoninë Veriore janë rezultat i një veprimi të gjerë, saktësisht të planifikuar, të koordinuar dhe të përgatitur me shkathtësi të kryer nga aktorë të jashtëm dhe të brendshëm me qëllim parandalimin e integrimit euro-atlantik të vendit. Për fat të mirë, me reagimin dhe përpjekjet e tyre në kohë shërbimet e inteligjencës së sigurisë në Maqedoninë e Veriut arritën të ndalojnë shpërndarjen e vendit. Sipas vlerësimeve, regjimi i Gruevskit mori ilegalisht më shumë se pesë miliardë euro jashtë vendit dhe siguroi 50 milion euro për operacionin kundër qeverisë në detyrë.

Prandaj është me rëndësi jetike të përshpejtohet integrimi euro-atlantik i Maqedonisë së Veriut dhe të ndihmohet që ajo të marrë anëtarësimin e plotë në NATO, si dhe një datë për të filluar negociatat e pranimit në BE në Tetor 2019. Bazuar në përvojën nga Mali i Zi, sulmet ndaj Maqedonisë së Veriut, veçanërisht kundër Kryeministrit të saj Zaev dhe institucioneve kryesore shtetërore (veçanërisht gjyqësorit) do të vazhdojnë me akoma më shumë intensitet, duke përdorur doktrinën e shokut për të krijuar kaos, destabilizuar vendin, parandaluar anëtarësimin e tij në NATO dhe në mënyrë të paligjshme të marrë pushtetin. Prandaj, qeveria maqedonase nuk duhet të kursejë asnjë përpjekje për të arritur marrëveshje ndërmjet aktorëve kryesorë politikë për miratimin e ligjit në Prokurorinë Speciale, duke konfirmuar kështu vendosmërinë e tyre për të luftuar krimin dhe korrupsionin dhe për të vendosur sundimin e ligjit.

Analistët kanë theksuar rëndësinë e zhvillimit të institucioneve të forta shtetërore në Maqedoninë e Veriut, duke parandaluar kështu individët që veprojnë në emër të institucioneve bazuar në parullën "Unë jam shteti", siç ishte rasti në të kaluarën e fundit. BE gjithashtu ka theksuar rëndësinë e vendosjes së sundimit të ligjit në Maqedoninë Veriore, në mënyrë që të mos ketë më persona të paprekshëm dhe persona juridikë. Prandaj, Maqedonia e Veriut do të duhet të kryejë një operacion policor të ngjashëm me operacionin Saber që u krye në Serbi në 2003 dhe në fund të merrej me krimin dhe korrupsionin. Zgjidhje tjetër e pjesshme do të komplikojë më tej situatën në Maqedoninë e Veriut, e cila është kthyer nga një vend i dëshpërimit në një shpresë në dy vitet e fundit.

Ku janë zhdukur dy miliardë euro nga BE?

BE ka lënë pas dore në thelb Ballkanin Perëndimor, ndërsa vendet e tjera të fuqishme kanë përhapur praninë e tyre kapilar nëpër këtë rajon. Dy miliardë euro paratë e taksapaguesve të BE-së janë zhdukur ose janë tretur në mënyrë jo të duhur në Kosovë. Parlamenti i ri Evropian (PE) pritet të fillojë një hetim dhe të vendosë përgjegjësinë për shpenzimin e atyre fondeve.

BE gjithashtu duhet të kontrollojë punën e delegacioneve të saj në vendet e rajonit të Ballkanit Perëndimor, ndërsa Shtetet Anëtare të BE-së duhet të kontrollojnë misionet e tyre diplomatike në ato shtete. Mbetet shqetësuese që delegacionet e BE-së në rajon janë bërë një lavaman krimi dhe një lloj qendre të tjetërsuara të pushtetit në ato vende.

Analistët paralajmërojnë se Zyra Evropiane e Anti-Mashtrimit (OLAF) duhet të fillojë hetime për shkak të dyshimit të arsyeshëm se paratë e taksapaguesve të BE-së ishin tretur.

Dekriminalizimi i shqiptarëve

Kryeministri socialist i Shqipërisë, Edi Rama erdhi në pushtet në 2013 me ndihmën e "burrave të fortë", përfshirë disa shefa rajonal të krimit, të cilët siguruan "muskuj dhe para" për zgjedhjet. Shumë prej tyre u futën në listat zgjedhore të Partisë Socialiste (PS) dhe u bënë deputetë të Parlamentit shqiptar. Rama është politikani me karrierën më të gjatë politike në Shqipëri dhe ka kryer funksione të ndryshme për 20 vjet: dy vjet si Ministër (1998-2000), njëmbëdhjetë vjet si Kryetar i Bashkisë së Tiranës (2000-2011) dhe shtatë vjet si Kryeministër (2013- 2019). Është interesante që karriera politike e Presidentit aktual të Kosovës Hashim Thaçi ka zgjatur pothuajse e njëjtë me atë të Edi Ramës.

Midis 2014 dhe 2017 Shqipëria u bë prodhuesi kryesor i paligjshëm i kanabisit dhe vendit me shkallë më të lartë të trafikimit të qenieve njerëzore në Evropë, gjë që u konfirmua nga BE, Europol [1], Departamenti Amerikan i Shtetit [2] dhe Kombet e Bashkuara [3] . Gjatë gjithë kësaj kohe, opozita akuzoi qeverinë socialiste, veçanërisht Ministrin e Brendshëm Saimir Tahiri (PS) për përfshirje të drejtpërdrejtë në tregtinë e drogës. Publikimi i përgjimeve në 30 Janar 2019 zbuloi se dhjetëra deputetë socialistë, kryebashkiakë socialistë dhe zyrtarë të tjerë të lartë ishin të lidhur me krimin e organizuar përmes blerjes së votave, frikësimit të votuesve, falsifikimit të dokumenteve dhe aktiviteteve të tjera kriminale para dhe gjatë zgjedhjeve të përgjithshme 2017. Ekzistojnë dëshmi të qarta të bashkëpunimit në një nivel të lartë midis qeverisë socialiste dhe bosëve të bandave të trafikut të drogës /qënieve njerëzore, të cilat mundësuan lulëzimin e prodhimit dhe tregtisë së drogës në Shqipëri.

Zgjedhjet e paligjshme lokale të mbajtura në 30 qershor 2019 konfirmuan pretendimet e natyrës kriminale të regjimit të Ramës. Shumë shpejt u zbulua se Kryetari i Bashkisë së Shkodrës Valdrin Pjetri, i cili u zgjodh në atë zgjedhje të paligjshme, ishte dënuar me akuzë për trafik droge në Itali. Kryetari i Bashkisë së Vorës Agim Kajmaku ishte arrestuar në Greqi për falsifikim të parave. Është zbuluar se ai ka përdorur emrin e rremë Jorgo Toto dhe ka falsifikuar dokumentet e tij të identitetit. Ka edhe shumë raste të tjera të aktiviteteve kriminale në Shqipëri. Instituti Ndërkombëtar i IFIMES ka përmendur disa prej tyre në analizat e tij të mëparshme, siç janë aktivitetet e korporatës shqiptare të energjisë KESh e cila përfaqëson një fole krimi në sektorin e energjisë.

Analistët kanë vërejtur se shqiptarët gradualisht perceptohen në Evropë si një komb kriminal. Kredia më e madhe për këtë i takon Edi Ramës dhe Hashim Thaçi si dhe drejtuesve të tjerë shqiptarë që janë të përfshirë në aktivitete kriminale. Prandaj, qeveritë e reja në Kosovë dhe Shqipëri do të duhet të investojnë përpjekje të konsiderueshme për të ndryshuar atë perceptim dhe imazh të shqiptarëve.

Megjithëse Shqipëria u bë anëtare e plotë e NATO-s në 2009, liderët e saj nuk i vlerësojnë vlerat që Aleanca mbështetet. NATO është shumë më tepër sesa një aleancë ushtarake. Ai nënkupton një sistem të plotë vlerash që janë karakteristikë e shteteve demokratike.

Pse Edi Rama dhe zyrtarët e tjerë të lartë shqiptarë përhapin ide për krijimin e të ashtuquajturës Shqipëri të Madhe përmes unifikimit të Shqipërisë dhe Kosovës, kur Shqipëria është anëtare e plotë e aleancës ushtarake që mbron integritetin territorial të secilit prej anëtarëve të saj? Pse niveli i krimit dhe korrupsionit është rritur jashtëzakonisht shumë që kur u bë kryeministri i saj Edi Rama? Si ka ardhur NATO nuk ka shprehur ndonjë qortim apo reagim të fortë ndaj sjelljes shkatërruese të Ramës?

Analistët besojnë se me sjelljen e tij të papranueshme dhe destruktive Rama ka mposhtur NATO-n dhe sistemin e tij të plotë të vlerave. Pyetja është se kush mban përgjegjësinë për këtë në NATO, duke marrë parasysh se Shqipëria është anëtare e saj e plotë?

Edi Rama dhe Hashim Thaçi po gjenerojnë krizën në Kosovë, por ajo krizë gjeneron kriza të mëtejshme në Bosnjë dhe Hercegovinë. Prandaj është me rëndësi thelbësore që i dërguari i ri i SHBA për Ballkanin Perëndimor Mattheë Palmer së pari të stabilizojë situatën në Shqipëri dhe Kosovë dhe të merret me merret me liderët politikë shqiptarë, pasi ky është parakushti për të arritur ndonjë përparim në Ballkan.

Prandaj (nuk është) befasuese që në deklaratat e tyre të fundit Franca, Hollanda dhe Danimarka kundërshtuan zgjerimin e BE-së dhe hapjen e negociatave të pranimit me Shqipërinë, pavarësisht rekomandimit të Komisionit Evropian për fillimin e procesit të pranimit.

Çfarë mund të bëjë i dërguari special i SHBA Matthew Palmer?

Sekretari i Shtetit të Shteteve të Bashkuara Mike Pompeo kohët e fundit ka emëruar Zëvendës Ndihmës Sekretarin Matthew Palmer, si Përfaqësuesin e tij Special për Ballkanin Perëndimor. Emërimi i Palmer vjen në kohën e një situate shumë të ndërlikuar dhe të tensionuar në Ballkanin Perëndimor, gjë që kryesisht vjen për shkak të viteve të gjata të mungesës amerikane në rajon.

Problemi kryesor i aktiviteteve të kaluara të Perëndimit në rajon është se ajo ndërtoi partneritete kryesisht me strukturat politiko-kriminale. Prandaj, SH.B.A. do të duhet të punësojë agjencitë e saj për të luftuar krimin dhe korrupsionin për t’u marrë me mafien ballkanike, ashtu si bëri në Itali pas Luftës së Dytë Botërore, kur ndihmoi për të luftuar mafian italiane. Në fillim do të jetë e rëndësishme të përcaktohen ata individë dhe politikanë që veprojnë si faktori shkatërrues. Kështu pritet që së shpejti disa emra të rinj nga rajoni të futen në listën e zezë të administratës amerikane.

Në qoftë se krimi dhe korrupsioni nuk merren me procesin e dekriminalizimit të rajonit të Ballkanit, nuk do të jetë e mundur të kryhet ndonjë proces serioz politik për të siguruar zhvillimin ekonomik, paqen dhe stabilitetin afatgjatë. Prandaj është me rëndësi jetike që ato procese të koordinohen me BE-në, pasi siguron shumicën e fondeve që shpesh përfundojnë në duart e krimit dhe korrupsionit.

Analistët besojnë se nëse i dërguari i posaçëm i SHBA për Ballkanin Perëndimor Matthew Palmer fillon ato procese në disa shtete të Ballkanit dhe në të njëjtën kohë forcon dhe fuqizon institucionet për të luftuar krimin dhe korrupsionin, nuk mund të priten rezultate serioze nga caktimi i tij në këtë rajon. Demontimi i regjimeve të bashkuara Thaçi-Rama do të ishte ndoshta pika fillestare më e mirë dhe do të shërbente si një shembull i mirë për punën e Palmerit si i dërguar special në Ballkan./a.m/NOA.al