Epidemitë e vjetra kanë përfunduar në më shumë mënyra sesa një. Por, për cilën erdhi fundi i vërtetë? Dhe kush vendos kur mbaron i infektuari i fundit?

Përgatiti redaksia noa.al

Meqenëse koronavirusi është bërë një kërcënim, shumë nga ne mendon se kur do të marrë fund kjo epidemi. Sipas historianëve, pandemitë përgjithësisht kanë dy përfundime të ndryshme atë mjekësor, i cili ndodh kur infektimi bie dhe niveli i vdekshmërisë zvogëlohet, dhe ai njerëzor, i cili ndodh kur shteron frika e infektimit.

"Njerëz që pyesin kur do të mbarojë?”, thotë në një intervistë me The New York Times, Dr. Jeremy Greene, historian i mjekësisë në Universitetin Johns Hopkins në Baltimore, përkthyer nga noa.al.

Në thelb, fundi i një epidemie mund të ndodhë jo sepse ajo sëmundje e veçantë është mundur, por sepse njerëzit lodhen nga paniku dhe mësojnë të jetojnë me virusin.

Edhe Allan Brandt, një historian i Harvardit, beson se diçka e ngjashme po ndodh me Covid-19: "Shumë pyetje në lidhje me fundin e epidemisë përcaktohen jo nga të dhënat mjekësore dhe të shëndetit publik, por nga proceset socio-politike".

Sipas Dora Vargha, një historiane nga Universiteti i Exeter, në Angli, përfundimet e epidemive "janë shumë, shumë të çrregullta", sepse, në lidhje me të kaluarën, "ne kemi rrëfime të limituara".

Si përfunduan pandemitë e së kaluarës?

Siç u tha më sipër, paniku dhe frika nga sëmundja janë aspekte karakteristike të një epidemie që mund të ndodhin edhe pa ekzistuar asnjë rast i vetëm infektimi.

Dr. Susan Murray në Kolegjin Mbretëror të Kirurgëve në Londër, e cila punoi në një spital Irlandez në 2014, kujton për “New England Journal of Medicine”: “Më shumë se 11,000 njerëz kishin vdekur nga Ebola në Afrikën Perëndimore dhe, megjithëse nuk kishte raste në Irlandë, frika ishte e dukshme. Në rrugë dhe në lagje, njerëzit ishin të shqetësuar. Të kishe një ngjyrë të ndryshme të lëkurës ishte e mjaftueshme për t’u parë me ankth nga pasagjerët në një autobus ose tren. Një kollë e vetme ishte e mjaftueshme për t’i bërë ata të largoheshin menjëherë ".

Sëmundja e virusit Ebola

“Mjekët e spitalit të Dublinit, thotë Murray, ishin paralajmëruar të përgatiteshin për më të keqen. Ata ishin të tmerruar dhe të shqetësuar për mungesën e pajisjeve mbrojtëse" dhe, kur një i ri mbërriti në dhomën e urgjencës nga një vend me pacientë me Ebola, as infermierët dhe as mjekët nuk donin t’i afroheshin. Testet konfirmuan se pacienti nuk kishte Ebola. Tri ditë më vonë, Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) deklaroi përfundimin e shpërthimit të Ebolas.

"Nëse nuk jemi të përgatitur për të luftuar frikën dhe injorancën në një mënyrë aktive është e mundur që frika të bëjë dëm të tmerrshëm tek njerëzit e pambrojtur, madje edhe në vendet ku nuk ka ndodhur kurrë asnjë rast i vetëm i infeksionit. Është një epidemi e frikës që mund të ketë pasoja shumë më të këqija nëse ndërlikohet me problemet e racës, gjuhës etj. ".

Murtaja bubonike

Pandemia e murtajës ka goditur disa herë gjatë dy mijë viteve. Sëmundja, u shkaktua nga një sërë bakteresh, pas kafshimit të pleshtave që jetojnë në minj, por që transmetohej nga njerëzit edhe nëpërmjet traktit respirator.

"Historianët përshkruajnë tre valë të mëdha murtaje – shpjegon Mary Fissell, historiane e Johns Hopkins -: e ashtuquajtura Murtaja Justiniane, në shekullin e VI, epidemia mesjetare, në shekullin XIV dhe pandemia që goditi në fund të shekulli XIX dhe në fillim të shekullit XX që shënoi thellësisht edhe rrjedhën e historisë.

Pandemia Justiniane, e konsideruar pandemia e parë e së kaluarës dhe e përshkruar me shumë hollësi nga historiani Procopius i Cezareas, goditi rëndë Kostandinopojën në 541 dhe, nga kryeqyteti Bizantin, u përhap në të gjithë zonën e Mesdheut duke shkaktuar 50 deri në 100 milion viktima.

Nga ana tjetër, epidemia mesjetare e murtajës, gjeneroi në vitet 1930 të shekullit të XIV në Kinë, duke u përhapur më pas në Evropë. Sëmundja, së bashku me luftën civile që po zhvillohej në Azinë Qendrore në atë kohë, vrau gjysmën e popullsia kineze.

Nga ato territore, murtaja lëvizi përgjatë rrugëve tregtare në Evropë, Afrikën e Veriut dhe Lindjen e Mesme, duke shkaktuar vdekjen e të paktën një të tretës së popullsisë evropiane midis viteve 1347 dhe 1351".

Epidemia shkaktoi një ndryshim të madh në shoqërinë e Evropës mesjetare. Pandemia mbaroi, por murtaja goditi përsëri, me shkallë të ndryshme intensiteti dhe vdekshmërie, deri në shekullin e 19-të.

Një nga shpërthimet më të këqija ndodhi në Kinë në 1855 dhe u përhap në të gjithë botën, duke vrarë mbi 12 milionë njerëz vetëm në Indi.

“Autoritetet shëndetësore të Bombaj dogjën lagje të tëra në përpjekje për t’i çliruar ato nga murtaja. Askush nuk e dinte nëse kjo mund të bënte një ndryshim”, thotë Frank Snoëden, një historian në Universitetin Yale, në Connecticut.

Nuk është e qartë se çfarë e ndaloi murtajën bubonike. Disa studiues besojnë se i ftohti vrau pleshtat mbartës të sëmundjes ose mund të ketë qenë një ndryshim në minjtë pasi në shekullin e 19-të nuk bartej më nga minjtë e zinj por nga ato ngjyrë kafë, të cilët janë më të fortë dhe ka më shumë gjasa të jetojnë larg njerëzve.

Një hipotezë tjetër është se bakteri që shkaktoi sëmundjen ka evoluar, duke e bërë murtajën më pak vdekjeprurëse. Veprimet e ndërmarra për të luftuar atë, të tilla si djegia e fshatrave, gjithashtu mund të kenë kontribuar në zbutjen e epidemisë.

Sidoqoftë, "murtaja nuk u zhduk kurrë". Në Shtetet e Bashkuara, infeksionet janë endemike. Dr. Snowden, thotë se një nga miqtë e tij u infektua pasi qëndroi në një hotel në New Mexico. Por, këto janë raste të rralla, të cilat sot mund të trajtohen me sukses me antibiotikë, edhe pse çdo raportim i murtajës ngjall frikë.

Variola, Lia, virusi i çrrënjosur

Midis epidemive të mëdha që kanë arritur një fund mjekësor, ekziston ajo e lisë së njeriut, e cila u zhduk për disa arsye: së pari sepse ekziston një vaksinë efektive që ofron mbrojtje për jetën; së dyti, sepse virusi i lisë, virusi Variola, nuk ka një strehë kafshësh, kështu që zhdukja e sëmundjes tek njerëzit do të thotë ta zhdukë atë plotësisht.

Gripi spanjoll

Gripi i vitit 1918, i konsideruar si i pari nga pandemitë e shekullit XX, që përfshin virusin H1N1, është sot një shembull i rëndësisë së masave të karantinës dhe distancës sociale. Ai infektoi rreth 500 milion njerëz nga një popullsi botërore prej rreth 2 miliardë, duke vrarë 50-100 milion vetë.

Ishte vjeshta e vitit 1918 kur Dr. Victor Vaughan, një mjek amerikan në shërbim të ushtrisë amerikane, u dërgua në kampin ushtarak në Fort Devens, Massachusetts, për të raportuar mbi një grip të furishëm në atë zonë.

Ky grip, të cilit iu dha emri spanjoll, sepse ekzistenca e tij u raportua për herë të parë vetëm nga gazetat Iberike, u përhap shpejt në vendet e përfshira në Luftën e Parë Botërore dhe, pas një vale vdekjeprurëse të dytë, u zhduk, ndoshta sepse virusi pësoi një mutacion të shpejtë në një formë më pak të rrezikshme të gripit.

"Ndoshta ishte si flaka e një zjarri që, pasi djeg drurin e disponueshëm dhe lehtësisht të arritshëm, shuhet", thotë Dr. Snowden.

Si do të përfundojë Covid-19?

Një mundësi, thonë historianët e mjekësisë është që pandemia e koronavirusit mund të përfundojë më parë nga ana sociale, njerëzore se të mbarojë mjekësisht sepse, edhe nëse virusi vazhdon të qarkullojë, njerëzit mund të lodhen nga kufizimet. "Unë besoj se ekziston ky lloj problemi psikologjik dhe shoqëror i lodhjes dhe zhgënjimit – thotë Naomi Rogers, historian i Yake Universitety.

"Mund të vijë një kohë kur njerëzit të thonë “Mjaft, Unë meritoj të kthehem në jetën time normale”. Diçka që, në shumë vende, tashmë po ndodh. Disa autoritete kanë hequr kufizimet, duke lejuar sallone bukurie, parukeri dhe palestra të rihapen dhe duke sfiduar paralajmërimet nga komitetet e shëndetit publik dhe komitetet e shkencës se disa lehtësime janë të parakohshme.

"Tani ka një lloj konflikti," vëren Dr. Rogers. “Sfida është se nuk do të ketë fitore të papritur. Përpjekja për të përcaktuar fundin e epidemisë do të jetë një proces i gjatë dhe i vështirë”, përfundon historiani Brandt. /a.k/noa.al