Përmes videos presidenti i Ukrainës Selenskyj, mbajti një fjalim të flaktë para BE duke ngjallur entuziazmin e shumë parlamentarëve. A mundëson sulmi i Rusisë një procedurë të përshpejtuar anëtarësimi në BE për Ukrainën?
Bluja dhe e verdha. Ngjyrat kombëtare të Ukrainës dominonin imazhin e sallës plenare dhe të hollit në selinë e Parlamentit të BE-së në Bruksel. Shumë deputetë europianë kishin veshur në shenjë solidariteti bluza me flamurin e Ukrainës, parrullat ishin të lyera ose në blu ose në të verdhë, po me këto ngjyra ishte edhe veshja e komisares së BE-së për Konkurrencën, Margrethe Vestager.
Kur presidenti ukrainas Volodymyr Selenskyj përmes një lidhjeje me video-link mbajti një fjalim nga Kievi i përfshirë në luftime, duke kërkuar antarësimin e shpejtë të Ukrainës në BE, eurodeputetët si dhe një sërë vizitorësh me prejardhje nga Ukraina, e shoqëruan atë me duartrokitje frenetike që zgjatën.
Presidentja e Parlamentit, Roberta Metsola, e falenderoi presidentin Selenskyj dhe popullin ukrainas për „rezistencën heroike” kundër sulmuesit rusdhe tërhoqi vëmendjen: “Ne duhet ta përballojmë bashkarisht të ardhmen.” Parlamenti Europian me shumicë dërmuese është për fillimin e bisedimeve të anëtarësimit me Ukrainën. Kërkesa zyrtare u parashtrua pak ditë më parë nga Selenskyj.
Ekzekutivi i frenon shpresat
Presidenti i Këshillit të BE-së, Charles Michel, e cilësoi Selenskyj-n si „mishërim i vlerave europiane”. Një kuadër kohor apo një premtim Selenskyj nuk mundi të marrë: “Ky është një preokupim legjitim. Ne duhet ta shqyrtojmë këtë me shumë saktësi”, u shpreh në mënyrë të moderuar Michel, sepse ai e di që: “Ka një mori pikëpamjesh të ndryshme për këtë në BE.”
Edhe presidentja e Komisionit të BE-së, Ursula von Leyen, e ka të qartë këtë dhe u shpreh në mënyrë të ngjashme: Populli ukrainas është frymëzues, por „është ende një rrugë e gjatë përpara nesh. Askush nuk mund ta verë në dyshim në këtë sallë plenare, që populli ukrainas bën pjesë në Europë.” Edhe ministrja e Jashtme gjermane, Annalena Baerbock, theksoi, se antarësimi në BE nuk është diçka, që mund të negociohet brenda pak muajve.
Përfaqësuesit e disa shteteve anëtare – ndër to Lituania, Polonia, Çekia, Greqia dhe Irlanda – ditët e fundit janë shprehur pozitivisht ndaj kërkesës së Ukrainës për anëtarësim. Ministri i Jashtëm hungarez kërkoi një diskutim për anëtarësimin e Ukrainës, javën e ardhëshme në Paris, ku zhvillohet një takim jo formal i nivelit të lartë të BE-së.
Rruga e gjatë për në BE
Normalisht procedura e antëarësimit sipas nenit 49 të Marrëveshjes së Lisbonës rë BE-së është e gjatë dhe e ndërlikuar. Pas parashtrimit të kërkesës duhet që të 27 vendet anëtare të mandatojnë njëzëri Komisionin e BE-së me verifikimin e kërkesës për anëtarësim. Nëse Komisioni konstaton që janë të mundura bisedimet e anëtarësimit, pason miratimi në këshill, në të cilin janë të përfaqësuar qeveritë e vendeve anëtare. Me miratimin e tyre shteti aspirant për anëtarësim fiton zyrtarisht statusin e vendit kandidat.
Bisedimet për anëtarësim nisin nganjë konferencë ndërqeveritare dhe mund të zgjasin katër vjet. Turqia negocion që nga viti 2006 me BE-së, pasi më 1987 paraqiti kërkesën për anëtarësim – pra 19 vjet më parë. Mali i Zi negocion që nga viti 2012, Serbia që nga 2014. Maqedonia e Veriut dhe Shqipëria janë gjithashtu vende kandidate, por për shkak të mosmarrëveshjeve brenda BE-së bisedimet ende nuk mund të fillojnë,
A mundëson lufta një procedurë të shpejtë?
Një procedurë e përshpejtuar, sikurse kërkon presidenti ukrainas, nuk është e parashikuar në BE, por në sfondin e situatës gjeostrategjike në Europë, kjo nuk mund të përjashtohet më. Me Ukrainën, Gjeorgjinë dhe Moldavinë, të tria ish-republikat sovjetike, BE-ja ka vendosur marrëveshje asocijimi, që synojnë të mundësojnë afrimin shoqëror e politik në BE. Deri tani vendet e BE-së e kanë shmangur një premtim, që këto përpjekje dikur do të kurorëzohen në anëtarësim. Vetëm NATO më 2008 i premtoi Ukrainës dhe Gjeorgjisë, që dikur këto vende duhet të anëtarësohen në aleancë.
Pranimi i RDGJ-së më i shpejti
Deri më sot procedura më e shpejtë për pranim është realizuar më 1990 me pranimin e ish-Republikës Demokratike të Gjermanisë (RDGJ). Asokohe RDGJ me bashkimin me Republikën Federale të Gjermanisë (RFGJ) automatikisht u anëtarësua edhe në BE. Atëherë u hoq dorë prej negociatave të stërzgjatura, sepse ish-RDGJ pothuajse brenda natës aplikoi standardet e RFGJ-së.
Qeveria e atëhershme drejtuar nga kancelari Helmut Kohl e bindi anëtaren skeptike Britaninë e Madhe (sot jashtë BE-së) me premtime financimesh gjithëpërfshirëse duke marrë përsipër kostot: Shpenzimet e anëtarësimit të Gjermanisë Lindore nuk duhej t’i kushtonin asnjë qindarkë BE-së./DW